ΘΑΛΑΣΣΙΝΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ – Ανάλυση – Περίληψη (Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Α΄ Γυμνασίου)
Θαλασσινά τραγούδια
Γεώργιος Δροσίνης
Γλυκά φυσά ο μπάτης,
η θάλασσα δροσίζεται,
στα γαλανά νερά της
ο ήλιος καθρεφτίζεται·
και λες πως παίζουν μ’ έρωτα
πετώντας δίχως έννοια
ψαράκια χρυσοφτέρωτα
σε κύματ’ ασημένια.
Στου καραβιού το πλάι
ένα τρελό δελφίνι
γοργόφτερο πετάει
και πίσω μάς αφήνει.
και σαν να καμαρώνεται
της θάλασσας το άτι
με τους αφρούς του ζώνεται
και μας γυρνά την πλάτη.
Χιονοπλασμένοι γλάροι,
πόχουν φτερούγια ατίμητα
και για κανένα ψάρι
τα μάτια τους ακοίμητα,
στα ξάρτια τριγυρίζοντας
ακούραστοι πετούνε
ή με χαρά σφυρίζοντας
στο πέλαγος βουτούνε.
Και γύρω καραβάκια
στη θάλασσ’ αρμενίζουν
σαν άσπρα προβατάκια
που βόσκοντας γυρίζουν
με χαρωπά πηδήματα
στους κάμπους όλη μέρα,
κι έχουν βοσκή τα κύματα,
βοσκό τους τον αέρα.
__________
*μπάτης: ελαφρό θαλασσινό αεράκι, αύρα
*άτι: άλογο
*ζώνεται: τυλίγεται
*πόχουν: που έχουν
*ατίμητα: ανεκτίμητα
*ξάρτια: τα σκοινιά των πλοίων που στηρίζουν τα πανιά
Θαλασσινά τραγούδια: Λίγα λόγια για το πόιημα: «Το ποίημα προέρχεται από τη συλλογή Ειδύλλια η οποία εκδόθηκε το 1884 και άσκησε σημαντική επίδραση στην ποίηση της εποχής με τις νέες εικόνες που έφερνε από την ελληνική φύση, από τον αγροτικό και το νησιωτικό χώρο. Στις εικόνες του συγκεκριμένου ποιήματος κυριαρχεί η ειδυλλιακή διάσταση και η αρμονική συνύπαρξη όλων των μερών του θαλασσινού τοπίου.» Δείτε περισσότερα στο εμπλουτισμένο σχολικό βιβλίο.
Γεώργιος Δροσίνης: Λίγα λόγια για τον συγγραφέα: «Ο Γεώργιος Δροσίνης καταγόταν από οικογένεια αγωνιστών του Μεσολογγίου και γεννήθηκε στην Αθήνα. Τις εγκύκλιες σπουδές του παρακολούθησε στη Βαρβάκειο Σχολή και το Λύκειο Σουρμελή. Σπούδασε Νομική και, με σύσταση του Νικολάου Πολίτη, Φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και Ιστορία Καλών Τεχνών και ξένης φιλολογίας στη Γερμανία (Λειψία, Δρέσδη, Βερολίνο 1885-1888). περισσότερα…»
Ενότητες – πλαγιότιτλοι
1η ενότητα: «Γλυκά φυσά ο μπάτης […] σε κύματ’ ασημένια.»
Πλαγιότιτλος: Το θαλασσινό τοπίο και τα ψάρια
2η ενότητα: «Στου καραβιού το πλάι […] και μας γυρνά την πλάτη.»
Πλαγιότιτλος: Το παιχνίδι του δελφινιού δίπλα στο καράβι
3η ενότητα: «Χιονοπλασμένοι γλάροι […] στο πέλαγος βουτούνε.»
Πλαγιότιτλος: Το πέταγμα των γλάρων
4η ενότητα: «Και γύρω καραβάκια […] βοσκό τους τον αέρα.»
Πλαγιότιτλος: Η κίνηση των καραβιών μέσα στα κύματα
Περιληπτική απόδοση κειμένου
Στο ποίημα αναδεικνύεται η ομορφιά του θαλασσινού τοπίου και η αρμονία των στοιχείων που το συνθέτουν. Στην πρώτη στροφή κυριαρχεί η εικόνα των ψαριών, που κολυμπούν ανέμελα στα γαλανά νερά της θάλασσας κάτω από το φως του ήλιου. Στη συνέχεια, το ενδιαφέρον μετατοπίζεται στο παιχνίδι του «τρελού γοργόφτερου» δελφινιού, που αναπηδά στα κύματα, και στους γλάρους, που αναζητούν ακούραστοι τροφή βουτώντας χαρούμενοι στο πέλαγος. Το ποίημα κλείνει με την εικόνα των καραβιών, που ταξιδεύουν στη θάλασσα και σχίζουν τα κύματα σαν «άσπρα προβατάκια» που βόσκουν στον κάμπο.
Αφηγητής – γλώσσα και ύφος
Ο αφηγητής είναι πρωτοπρόσωπος. Στη δεύτερη στροφή κάνει χρήση της αντωνυμίας «μας» («και πίσω μάς αφήνει […] και μας γυρνά την πλάτη») προσδίδοντας έναν πιο προσωπικό τόνο στο έργο του. Είναι παρών, παρουσιάζεται ως αυτόπτης μάρτυρας της ειδυλλιακής εικόνας του κόσμου της θάλασσας και προβάλλει το τοπίο στον αναγνώστη με αμεσότητα και αληθοφάνεια.
Η γλώσσα της αφήγησης είναι απλή δημοτική. Χρησιμοποιούνται τύποι της καθομιλουμένης, απλά και σύνθετα επίθετα («γαλανά», «ασημένιο», «τρελό», κ.ο.κ. –«χρυσοφτέρωτα», «γοργόφτερο», «χιονοπλασμένοι»), καθημερινές λέξεις και φράσεις («μπάτης», «ζώνεται», «μας γυρνά την πλάτη») και υποκοριστικά («ψαράκια», «καραβάκια», «καραβάκια»).
Το ύφος του έργου είναι απλό, λυρικό, γλαφυρό και παραστατικό. Το ποίημα αποπνέει έντονα συναισθήματα και χαρακτηρίζεται από πλούσια εικονοποιία, ενώ περιλαμβάνει και άλλα εκφραστικά μέσα (ποικιλία επιθέτων, ασύνδετο σχήμα, μεταφορές, προσωποποιήσεις και παρομοιώσεις).
Ερωτήσεις
1 Σε κάθε στροφή κυριαρχεί μια μορφή του θαλασσινού κόσμου. Bρείτε ποια είναι αυτή σε κάθε περίπτωση και περιγράψτε τη συμπεριφορά της.
2 Στην τελευταία στροφή συμπλέκονται δύο διαφορετικοί κόσμοι. Eντοπίστε τους και περιγράψτε τον τρόπο με τον οποίο ο ποιητής συσχετίζει αυτούς τους δύο κόσμους.
3 Τα εκφραστικά μέσα που κυριαρχούν στο ποίημα είναι τα επίθετα, τα υποκοριστικά, οι μεταφορές. Βρείτε μερικά από αυτά. Συζητήστε επίσης τη στιχουργική και την ομοιοκαταληξία του.
Διαθεματικές εργασίες
1 Αναζητήστε στην αρχαία ελληνική μυθολογία μύθους που να αναφέρονται στα δελφίνια και στη σχέση τους με τους ανθρώπους. Ζητήστε και από τον καθηγητή της Βιολογίας να σας μιλήσει για τα γνωρίσματα και τη συμπεριφορά των δελφινιών.
2 Ζωγραφίστε μια εικόνα από αυτές που περιγράφονται στο ποίημα. Μπορείτε στη συνέχεια να φτιάξετε με τις εικόνες σας έναν πίνακα-κολάζ και να στολίσετε την τάξη σας.
Δείτε τις Λύσεις-Απαντήσεις στις ερωτήσεις και διαθεματικές εργασίες του ποιήματος «Θαλασσινά τραγούδια» στο βοήθημα Λογοτεχνίας Α΄ Γυμνασίου.
Η παραπάνω ανάλυση του ποιήματος Θαλασσινά τραγούδια αποτελεί μέρος του βοηθήματος της Λογοτεχνίας Α΄ Γυμνασίου έκδοσης taexeiola σε συγγραφή της φιλολόγου Άννας-Μαρίας Φουντουλάκη. Το βοήθημα περριλαμβάνει τις θεματικές ενότητες και πλαγιότιτλους, την περίληψη του κειμένου, σχόλια για τον αφηγητή, τη γλώσσα και το ύφος καθώς και τις λύσεις στις ερωτήσεις και τις διαθεματικές εργασίες.
Κατηγορία: ΑΡΘΡΑ