Πώς γράφω Περίληψη στο Δημοτικό – Οδηγίες βήμα-βήμα
Πώς γράφω Περίληψη στο Δημοτικό
γράφει η Μαρία Πεσλή,
Δασκάλα
Οι μαθητές του δημοτικού, καθώς προχωράνε στις τάξεις, εξασκούνται και στη συγγραφή περίληψης κειμένων. Ενώ στην παραγωγή γραπτού λόγου (έκθεση) ζητείται από τους μαθητές να αναλύσουν τη σκέψη τους, στην περίληψη αναμένεται το αντίθετο απ’ αυτούς: να αποδώσουν με συνοπτικό τρόπο (χωρίς καμία ανάλυση) τις βασικές ιδέες (το βασικό νόημα) ενός κειμένου άλλου συγγραφέα.
Περίληψη είναι η σύντομη παρουσίαση των βασικών σημείων ενός κειμένου. Για να γράψουμε καλή περίληψη, θα πρέπει να διαβάσουμε προσεκτικά το κείμενο, να το κατανοήσουμε και να εντοπίσουμε τα κύρια σημεία του.
Προετοιμασία για να γράψουμε περίληψη
- Αρχικά, διαβάζουμε προσεκτικά το αρχικό κείμενο, για να το κατανοήσουμε πολύ καλά. Αν έχουμε άγνωστες λέξεις, είτε ρωτάμε τον δάσκαλό μας είτε αναζητούμε μόνοι μας τη σημασία τους σ’ ένα λεξικό (αν είμαστε στο σπίτι).
- Στη συνέχεια, πηγαίνουμε παράγραφο-παράγραφο και υπογραμμίζουμε τα σημαντικότερα σημεία. Στην περίληψη δεν αναφερόμαστε σε λεπτομέρειες, παραδείγματα, σχόλια του συγγραφέα ή διαλόγους.
- Είναι βοηθητικό να γράφουμε έναν πλαγιότιτλο δίπλα από κάθε παράγραφο, αφού πρώτα έχουμε εντοπίσει τις βασικότερες πληροφορίες.
- Αφού έχουμε κάνει όλα τα παραπάνω, κάνουμε στον εαυτό μας την ερώτηση: «Τι μας λέει το κείμενο με λίγα λόγια; Ποια είναι η βασική του ιδέα;». Μπορούμε τότε, πριν την γράψουμε, να πούμε προφορικά την περίληψη του κειμένου.
Παράδειγμα περίληψης
Ας γράψουμε την περίληψη ενός κειμένου που βρίσκεται στο Βιβλίο της Γλώσσας (Β’ τεύχος, σελ. 15-16) της Δ΄ Δημοτικού. Το κείμενο έχει τίτλο «Ο αδερφός της Ασπασίας».
- Το πρώτο που πρέπει να κάνουμε είναι να διαβάσουμε το κείμενο δύο με τρεις φορές για να κατανοήσουμε το βασικό του νόημα.
- Πριν ξεκινήσουμε να γράφουμε την περίληψη, πρέπει να απαντήσουμε νοερά στην ερώτηση: «Τι μας λέει το κείμενο με λίγα λόγια; Ποιο είναι το βασικό του νόημα;». Διαβάζοντας το συγκεκριμένο κείμενο καταλαβαίνουμε ότι ο Δαμιανός, που αφηγείται την ιστορία, ζηλεύει τη μεγάλη του αδερφή, την Ασπασία και νομίζει πως οι γονείς του (κυρίως ο μπαμπάς του) την αγαπούν περισσότερο απ’ αυτόν.
- Στη συνέχεια, υπογραμμίζουμε τα βασικά σημεία του κειμένου (όχι τις λεπτομέρειες), γιατί αυτά θα πρέπει να συμπεριλάβουμε στην περίληψη. Τα βασικά σημεία του κειμένου στη σελίδα 15 είναι:
α) «Όταν ήμουν πιο μικρός, εκεί κατά την Πρώτη Δημοτικού, τα είχα λιγουλάκι με τον μπαμπά μου. Λιγουλάκι, αλλά πάντως ήμουν θυμωμένος μαζί του. Νόμιζα πως αγαπούσε πιο πολύ την Ασπασία από εμένα»,
β) «Πρώτα απ’ όλα ήταν τα άλμπουμ με τις φωτογραφίες. Πέντε με φωτογραφίες της Ασπασίας και δυο μόνο με δικές μου»,
γ) «Μα, αφού η Ασπασία ζει πιο πολλά χρόνια απ’ ό,τι εσύ, φυσικό είναι να έχει βγάλει πιο πολλές φωτογραφίες!».
Στην επόμενη σελίδα υπογραμμίζουμε:
δ) «Όλο σ’ εμένα φωνάζεις! Ποτέ και στην Ασπασία! Εκείνη αγαπάς, όχι εμένα!» έλεγα εγώ.»,
ε) «Μα η Ασπασία κάθεται κανονικά!» μου έλεγε. «Γιατί να τη μαλώσω;»,
στ) «Ε, ήμουνα ζηλιάρης.»,
ζ) «Όταν, ας πούμε, εγώ έμπαινα στο δωμάτιο της Ασπασίας και της ανακάτευα τα… ψιλικά της κι εκείνη άρχιζε τα: «Στρίβε! Φύγε!» (και άλλα τέτοια), η μαμά έβαζε τις φωνές στην κόρη της: «Μα σταμάτα πια! Καθόλου υπομονή δεν έχεις! Παιδί είναι!»,
η) «Ε, άκουγα εγώ κάτι τέτοια κι έλεγα πως για τη μαμά δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία. Μ’ αγαπούσε πιο πολύ από την αδελφή μου»,
θ) «Λοιπόν, ο μπαμπάς κι η μαμά, δεν μπορώ να πω, σε πολλά συμφωνούν, αλλά και σε πολλά διαφωνούν»,
ι) «Εκεί που διαφωνούν είναι στο πώς πρέπει να αντιμετωπίζουν την Ασπασία»,
ια) «Για μένα δε διαφωνούν»,
ιβ) «…τη ζήλευα την Ασπασία»,
ιγ) «…την Ασπασία τη ζηλεύω ακόμα»,
ιδ) «…γιατί να έχει γεννηθεί πριν από εμένα; Και έτσι τώρα είναι η πιο μεγάλη από τους δυο μας! Αδικία!».
Αφού υπογραμμίσουμε τα σημαντικότερα σημεία, μπορούμε να ξεκινήσουμε να γράφουμε την περίληψη, συνθέτοντας τα βασικά σημεία σ’ ένα ενιαίο κείμενο. Καλό θα είναι να χρησιμοποιήσουμε συνδετικές λέξεις για να συνδέσουμε τα σημεία αυτά και όχι απλά να γράψουμε τις υπογραμμισμένες προτάσεις τη μία μετά την άλλη. Μπορούμε να ξεκινήσουμε την περίληψη με το βασικό θέμα του κειμένου (ο Δαμιανός ζήλευε τη μεγάλη αδερφή του, την Ασπασία). Στη συνέχεια, αναφέρουμε το πώς αντιμετώπιζε ο μπαμπάς και η μαμά του τον ίδιο και την αδερφή του. Πιο συγκεκριμένα, θα πρέπει να αναφέρουμε ότι ο μπαμπάς του δικαιολογούσε πάντα την Ασπασία και δεν την μάλωνε, όπως τον ίδιο. Η μητέρα του, από την άλλη πλευρά, φαίνεται πως αγαπούσε αυτόν περισσότερο, καθώς τον υποστήριζε, όταν τον μάλωνε η μεγάλη του αδερφή. Στο τέλος, γράφουμε τι νιώθει τώρα ο Δαμιανός για την αδερφή του (αν και την αγαπά, τη ζήλευε και ακόμα τη ζηλεύει, γιατί γεννήθηκε πρώτη).
Γράφουμε την περίληψη
«Ο Δαμιανός, όταν ήταν πιο μικρός, ζήλευε την Ασπασία, τη μεγάλη του αδερφή και πίστευε πως ο μπαμπάς του την αγαπούσε περισσότερο. Κι αυτό, γιατί έβλεπε πως στο άλμπουμ με τις φωτογραφίες η Ασπασία είχε περισσότερες. Εκείνη, βέβαια, όπως έλεγε ο μπαμπάς του, ζούσε πιο πολλά χρόνια απ’ αυτόν. Ακόμα, ο μπαμπάς του δεν μάλωνε την Ασπασία, όταν έβαζε τα πόδια της στο τραπέζι, ενώ αυτόν τον μάλωνε. Για τη μαμά του, όμως, πίστευε ότι αυτόν αγαπά περισσότερο, γιατί τον δικαιολογούσε, όταν τον μάλωνε κάποιες φορές η Ασπασία. Οι γονείς του διαφωνούσαν στο πώς έπρεπε να την αντιμετωπίζουν, ενώ για τον χαρακτήρα του ίδιου συμφωνούσαν. Ο Δαμιανός παραδέχεται στο τέλος πως, αν και αγαπά την αδελφή του, τη ζήλευε κι ίσως ακόμα τη ζηλεύει, γιατί γεννήθηκε πριν απ’ αυτόν.»
Γενικές οδηγίες
Σε γενικές γραμμές, λοιπόν, όταν γράφουμε περίληψη, προσέχουμε να μην σχολιάζουμε αυτά που γράφει ο συγγραφέας στο κείμενό του και να μην παραθέτουμε τη δική μας γνώμη. Κάτι τέτοιο (ανάλυση και παρουσίαση της δικής μας οπτικής πάνω σε ένα θέμα) αναμένεται από εμάς στην έκθεση. Στην περίληψη αναμένεται η παρουσίαση του βασικού νοήματος ενός κειμένου, με συνοπτικό και κατανοητό τρόπο. Επίσης, η περίληψη πρέπει να είναι σύντομη (περίπου μέχρι δέκα γραμμές) και σε αυτό το σημείο κρύβεται η δυσκολία της: στο ότι πρέπει να συμπυκνωθεί το νόημα ενός κειμένου σε λίγες γραμμές. Τέλος, θα πρέπει η περίληψη να είναι σωστά δομημένη, να έχει δηλαδή (όπως κάθε κείμενο που γράφουμε) αρχή, μέση και τέλος. Συγκεκριμένα, η εισαγωγική πρόταση της περίληψης μπορεί να είναι η βασική ιδέα του αρχικού κειμένου, το κύριο σώμα της μπορεί να αποτελείται από τα βασικά σημεία του αρχικού κειμένου και η συμπερασματική πρότασή της μπορεί να είναι ο επίλογος του αρχικού κειμένου.
Σας ενδιαφέρουν:
- Πώς γράφω Έκθεση στο Δημοτικό (Ε΄ & Στ΄) – Οδηγίες βήμα-βήμα
- Πώς γράφω Περίληψη στο Λύκειο & Γυμνάσιο – Οδηγίες βήμα-βήμα
Κατηγορία: ΑΡΘΡΑ, ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ ΓΛΩΣΣΑΣ Ε ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ - ΛΥΣΑΡΙΑ, ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ ΓΛΩΣΣΑΣ ΣΤ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ - ΛΥΣΑΡΙΑ