ΤΑ ΦΑΝΤΑΣΜΑΤΑ – Ανάλυση – Περίληψη (Μαρία Ιορδανίδου)
Τα φαντάσματα
Μαρία Ιορδανίδου
Όταν σπάσεις, λέει, καθρέφτη, περίμενε εφτά χρόνια γρουσουζιάς. Τι πρέπει να κάνεις για να φέρεις εφτά χρόνια χαράς και ευδαιμονίας;Να σας το πω εγώ. Ν’ ανοίξεις νηπιαγωγείο στην αυλή σου.
Κοντεύει χρόνος που εγκαινιάσαμε το νηπιαγωγείο στην αυλή μας και από κείνη την ημέρα άλλος αέρας, θαρρείς, φύσηξε μέσα στην αυλή μας. Έπαψαν τα κλάματα των παιδιών, η νευρικότητα των μανάδων. Σηκώνουνται τα πουλάκια μου το πρωί και τρέχουν χαρούμενα στο σχολειό τους. Πηγαίνουν ν’ ανταμώσουν την Αννούλα, που τα περιμένει με ανοιχτή αγκαλιά. Εγώ από τώρα άρχισα να σκέφτουμαι τι πρέπει να κάνω όταν τελειώσουν αυτά τα ευτυχισμένα εφτά χρόνια, για να παρατείνω την ευτυχία μας. Δείτε όλο το κείμενο…
Τα φαντάσματα: Λίγα λόγια για το κείμενο: «Το κείμενο αυτό αποτελεί ένα μικρό αυτοτελές επεισόδιο από το βιβλίο της Μαρίας Ιορδανίδου Η αυλή μας. Η συγγραφέας με λεπτό χιούμορ παρουσιάζει τις αντιφάσεις της ανθρώπινης ψυχής και ταυτόχρονα την ευρηματικότητα του ανθρώπου στη συνάντηση ή και στη σύγκρουσή του με τα μυστήρια της φύσης, και κυρίως με το υπερφυσικό στοιχείο.»
Μαρία Ιορδανίδου: Λίγα λόγια για την συγγραφέα: «Η Μαρία Ιορδανίδου γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη, κόρη του μηχανικού του εμπορικού ναυτικού της Αγγλίας Νικολάου Κριεζή και της Ευφροσύνης Μάγκου. Από το 1901 ως το 1909 έζησε με τους γονείς της στην Αθήνα, μετά το χωρισμό τους όμως η Μαρία επέστρεψε στη γενέτειρα και γράφτηκε στο εκεί αμερικανικό κολέγιο. Από το 1914 ως το 1919 έζησε -εγκλωβισμένη από το ξέσπασμα του πρώτου παγκοσμίου πολέμου και τις ταραχές της ρωσικής επανάστασης κατά τη διάρκεια επίσκεψής της σε συγγενείς της στη Ρωσία- στη Μαριούπολη του Καυκάσου. περισσότερα…»
Ενότητες – πλαγιότιτλοι
1η ενότητα: «Όταν σπάσεις […] και να τα κάνω χάζι.»
Πλαγιότιτλος: Η σχέση της αφηγήτριας με τις προλήψεις
2η ενότητα: «Θυμάμαι τι πάθαμε μια μέρα […] Μα μέρος ήταν πάλι αυτό για ύπνο;»
Πλαγιότιτλος: Το μυστηριώδες περιστατικό στο νεκροταφείο
3η ενότητα: «Τα χρόνια πέρασαν […] όμως εγώ απογοητεύτηκα.»
Πλαγιότιτλος: Η λύση του μυστηρίου
Περιληπτική απόδοση κειμένου
Το παραπάνω απόσπασμα ξεκινά με τον προβληματισμό της αφηγήτριας σχετικά με το πόσο θα διαρκέσει η ευδαιμονία που έφερε στη γειτονιά της το άνοιγμα ενός νηπιαγωγείου. Ομολογώντας την πίστη της στις προλήψεις και στους σημαδιακούς αριθμούς εκφράζει την αγωνία της για τα «εφτά χρόνια ευτυχίας». Οι σκέψεις αυτές της φέρνουν στον νου ένα μυστηριώδες, ανεξήγητο γεγονός από το παρελθόν. Κάποτε ήταν με τα παιδιά της στο Άργος και αποφάσισαν να κάνουν έναν νυχτερινό περίπατο. Ο δρόμος τους οδήγησε σε ένα νεκροταφείο. Εκεί άκουσαν κάποιους παράξενους θορύβους που έμοιαζαν με βαριά ανθρώπινη ανάσα. Αμίλητοι και φοβισμένοι πήραν αμέσως τον δρόμο του γυρισμού για το χωριό έχοντας αποδώσει το συμβάν σε υπερφυσικές δυνάμεις. Χρόνια αργότερα κάνοντας διακοπές στην Ύδρα η οικογένεια ανακαλύπτει τυχαία πως ο ήχος που τους τρομοκράτησε προερχόταν από κουκουβάγιες την ώρα του ζευγαρώματος.
Αφηγητής – γλώσσα και ύφος
Η αφήγηση γίνεται σε πρώτο πρόσωπο. Ο αφηγητής συμμετέχει διαδραματίζοντας πρωταγωνιστικό ρόλο στην ιστορία (ομοδιηγητική αφήγηση με εσωτερική εστίαση). Ωστόσο, αξιοσημείωτο είναι πως στην πρώτη ενότητα παρατηρείται εναλλαγή πρώτου και δεύτερου προσώπου («όταν σπάσεις», «Τι πρέπει να κάνεις», «Να σας το πω εγώ», «Τώρα θα μου πεις») δίνοντας την εντύπωση πως υπάρχει κάποιος αποδέκτης.
Η γλώσσα του κειμένου είναι απλή, καθημερινή, δημοτική και περιέχει λαϊκά στοιχεία («κάνω χάζι», «τι διάολο»), φράσεις του προφορικού λόγου («λέει», «Να σας το πω εγώ», «Τώρα θα μου πεις») και ηχομιμητικές διατυπώσεις («αχχχ», «χςςς»). Ο λόγος αποτελείται κατά βάση από απλές, σύντομες προτάσεις, που συνδέονται κατά παράταξη. Ακόμα, υπάρχει ποικιλία εκφραστικών μέσων, που προσδίδουν ζωντάνια στο κείμενο, με έντονη την παρουσία των επιθέτων («χαρούμενα», «ευτυχισμένα», «ισχνές», «σημαδιακοί», «τυχαίοι» κ.ο.κ.), πολλές μεταφορές («η κάμαρα του ξενοδοχείου έβραζε», «πνιγμένο μέσα στα κυπαρίσσια», «βαριά ανάσα», «με τυραννούσε η σκέψη» κ.ά.), παρομοιώσεις («άλλος αέρας, θαρρείς, φύσηξε μέσα στην αυλή μας», «Σαν άνθρωποι κάνουν») και επαναλήψεις («Εισπνοή… εκπνοή… και πάλι εισπνοή… εκπνοή…»).
Το ύφος είναι απλό, φυσικό και ανεπιτήδευτο. Η ζωντανή αφήγηση των μυστηριωδών φαινομένων, οι περιγραφές της φύσης και η χρήση των διαλόγων προσδίδουν αμεσότητα και γλαφυρότητα στο κείμενο, ενώ παράλληλα ενισχύουν τον κωμικό, χιουμοριστικό του χαρακτήρα.
Ερωτήσεις
1 Ποιες προλήψεις ή λαϊκές δοξασίες αναφέρονται στο απόσπασμα; Ποια από αυτές απομυθοποιείται (= χάνει τη βαρύτητα, τη σημασία της) στο τέλος και με ποιον τρόπο;
2 Περιγράψτε σε ένα μικρό κείμενο έναν προληπτικό άνθρωπο που γνωρίζετε προσωπικά ή για τον οποίο σας έχουν μιλήσει άλλοι.
3 «Το μυστήριο λύθηκε, όμως εγώ απογοητεύτηκα»: Μπορείτε να εξηγήσετε γιατί η αφηγήτρια νιώθει απογοήτευση, ενώ θα έπρεπε να νιώθει χαρά για τη διαλεύκανση του μυστηρίου;
Διαθεματική εργασία
Αναζητήστε σε βιβλία με λαογραφικό περιεχόμενο πληροφορίες για προλήψεις που σχετίζονται με στοιχειά ή υπερφυσικά φαινόμενα, ή ζητήστε από ηλικιωμένους συγγενείς και γνωστούς σας να σας μιλήσουν για το θέμα αυτό.
Δείτε τις Λύσεις-Απαντήσεις στις ερωτήσεις και διαθεματικές εργασίες του κειμένου «Τα φαντάσματα» στο Λυσάρι Λογοτεχνίας Α΄ Γυμνασίου.
Η παραπάνω ανάλυση του κειμένου Τα φαντάσματα αποτελεί μέρος του βοηθήματος της Λογοτεχνίας Α΄ Γυμνασίου έκδοσης taexeiola σε συγγραφή της φιλολόγου Άννας-Μαρίας Φουντουλάκη. Το βοήθημα περριλαμβάνει τις θεματικές ενότητες και πλαγιότιτλους, την περίληψη του κειμένου, σχόλια για τον αφηγητή, τη γλώσσα και το ύφος καθώς και τις λύσεις στις ερωτήσεις και τις διαθεματικές εργασίες.
Κατηγορία: ΑΡΘΡΑ
