Παιδί και Δυσλεξία: Ορισμός, βασικά χαρακτηριστικά και οι επιπτώσεις της στην παιδική ψυχολογία

Τι είναι η Δυσλεξία; – Ορισμός 

Τα τελευταία χρόνια όλο και πιο συχνά πληροφορούμαστε γύρω μας, ότι μία όχι και τόσο μικρή μερίδα παιδιών σχολικής ηλικίας αντιμετωπίζουν διαφόρων ειδών μαθησιακές δυσκολίες. Οι μαθησιακές αυτές δυσκολίες συναντώνται και διαπιστώνονται ως επί το πλείστον κατά την σχολική μαθησιακή διαδικασία, συγκεκριμένα πρόκειται για ένα σύνολο διαταραχών που μειώνουν την ικανότητα του ανθρώπου να μαθαίνει ή να επικοινωνεί. Ως όρος διατυπώθηκε πρώτη φορά το 1963 από τον Samuel Kirk. Βασικά της είδη αποτελούν η δυσγραφία, η δυσορθογραφία, η δυσαριθμησία, η δυσαναγνωσία αλλά κυρίως η δυσλεξία. Η δυσλεξία, η οποία αποτελεί και το βασικό θέμα της ανάλυσης μας, συνιστά αναμφίβολα την πιο γνωστή και ευρέως διαδεδομένη μορφή δυσκολιών μάθησης στις μέρες μας, η συχνότητα της οποίας κυμαίνεται σε ποσοστό 3 έως 9 % στον μαθητικό πληθυσμό, με υπεροχή των αρρένων έναντι θηλέων 1,3 προς 1.

Ως δυσλεξία θα μπορούσαμε να ορίσουμε την ειδική μαθησιακή δυσκολία στην ανάγνωση, αποτέλεσμα μιας νευρολογικής διαταραχής που επηρεάζει τις βασικές λειτουργίες της μάθησης. Εκδηλώνεται ως καθυστέρηση ή παρεμπόδιση στην προσπάθεια εκμάθησης της γραφής αλλά και της ανάγνωσης από παιδιά, τα οποία χαρακτηρίζονται από μια φυσιολογική νοημοσύνη, έχουν όλες τις ικανότητες και δεξιότητες να προοδεύσουν σε όλη τη διάρκεια της σχολικής τους πορείας, δεν αντιμετωπίζουν οπτικοακουστικά προβλήματα, ζουν σε ένα θετικό και υποστηρικτικό περιβάλλον και ξεκινούν με τις καλύτερες προδιαγραφές το σχολείο.

Βασικά χαρακτηριστικά της δυσλεξίας 

Ορισμένα από τα κυριότερα χαρακτηριστικά της δυσλεξίας, τα οποία θα μας βοηθήσουν στο να αντιληφθούμε πότε ένα παιδί έχει δυσλεξία και συναντώνται σε παιδιά σχολικής ηλικίας είναι τα ακόλουθα:

1. Τα αδικαιολόγητα ορθογραφικά λάθη που πολύ συχνά κάνουν.
2. Οι αντιστροφές των γραμμάτων, παραδείγματος χάριν γράφουν 3 αντί ε (π.χ 3ξυπνος αντί έξυπνος).

3. Τα γραπτά τους δεν είναι καθόλου ευανάγνωστα.
4. Αντιμετωπίζουν ιδιαίτερες δυσκολίες όταν χρειαστεί να αντιγράψουν οτιδήποτε αναγράφεται στον πίνακα ή σε σημειώσεις.
5. Δυσκολεύονται να μαθαίνουν σειρές ονομάτων όπως ημερομηνίες, εβδομάδες, μήνες, χρόνια.
6. Επιπλέον αντικαθιστούν λέξεις με άλλες που έχουν παρόμοια σημασία (καράβι αντί
για πλοίο).
7. Έχουν την τάση να προσθέτουν ή να αφαιρούν συλλαβές ή γράμματα σε μια λέξη,
(πετατάω αντί πετάω).
8. Η καθρεφτική γραφή ή ανάγνωση, δηλαδή γράφουν ή διαβάζουν για παράδειγμα ελ αντί για λε.
9. Αντιμετωπίζουν προβλήματα αναφορικά με τον προσανατολισμό τους στο χώρο και το χρόνο.

Στον αντίποδα όμως τα παιδιά αυτά πέραν των αρνητικών χαρακτηριστικών που όλοι λίγο ή πολύ τυγχάνει να γνωρίζουμε, διαθέτουν και κάποια θετικά χαρακτηριστικά που πολλοί από εμάς αγνοούμε, τα οποία είναι αξιοσημείωτο να αναφερθούν και είναι τα εξής:

Διακρίνονται από ευφυΐα, είναι ευφάνταστα, έχουν πολύ καλή αντίληψη, επινοητικότητα, παρατηρητικότητα και εκδηλώνουν μια κλίση προς τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές.

 

Οι επιπτώσεις της Δυσλεξίας στην παιδική ψυχολογία

Όμως πέραν όλων όσων προαναφέρθηκαν, αξίζει τον κόπο να εστιάσουμε και να αναφερθούμε ενδεχομένως λίγο περισσότερο στο γεγονός, αναφορικά με το πώς πραγματικά αισθάνονται τα δυσλεξικά παιδιά, στις συνέπειες που ομολογουμένως αυτή θα έχει στην ψυχολογική τους ισορροπία και στην διαδικασία δόμησης της προσωπικότητάς τους με αναφορά στο σχολικό πλαίσιο και στις σχέσεις που αναπτύσσονται με τους συμμαθητές τους.

Πιο συγκεκριμένα όσον αφορά στο κομμάτι της συμπεριφοράς τους μπορούμε να πούμε ότι διακατέχονται από αισθήματα όπως η κατωτερότητα και ενοχή, ως αποτέλεσμα της χαμηλής σχολικής επίδοσης που παρουσιάζουν παρά τις τεράστιες προσπάθειες που καταβάλλουν. Παρουσιάζουν μια αδυναμία συγκέντρωσης κατά τη διάρκεια του μαθήματος, αλλά και έντονη επιθετικότητα, απόρροια της κατωτερότητας που αισθάνονται εξαιτίας της ιδιαιτερότητας τους και ως εκ τούτου καταφεύγουν σε συγκρούσεις και έριδες με τα άλλα παιδιά. Επίσης είναι ιδιαίτερα απείθαρχα μέσα στην τάξη. Ακόμη εμφανίζουν υπερένταση αλλά και εκνευρισμό. Όμως το βασικότερο είναι η χαμηλή αυτοεκτίμηση και αυτοεικόνα που σχηματίζει το εκάστοτε παιδί για τον εαυτό του.

Αναφορικά με την κοινωνικοποίησή του, το δυσλεξικό παιδί εξαιτίας τόσο της ματαίωσης όσο και της αποθάρρυνσης που δέχεται από το κοινωνικό του περιβάλλον, οδηγείται στην απομόνωση από τον έξω κόσμο. Αποφεύγει ιδιαίτερα τις πολλές συναναστροφές με τους συνομήλικους, διότι θεωρεί ότι μειονεκτεί συγκριτικά με τους ίδιους. Αντ’ αυτού απολαμβάνει να αναπτύσσει φιλικές σχέσεις με μικρότερα σε ηλικία παιδιά, υιοθετώντας κατά κάποιο τρόπο τον ρόλο του προστάτη και καθοδηγητή τους, ή ακόμα και με άτομα που παρουσιάζουν και αυτά κάποιες δυσκολίες μάθησης, νιώθοντας ότι μοιράζονται κάτι κοινό αλλά και ότι ο ένας δύναται να κατανοεί τον άλλο.

Τέλος σημαντική κρίνεται η υποστήριξη και η αρωγή που πρέπει να δέχονται αυτά τα παιδιά πρωτίστως από το οικογενειακό και δευτερευόντως από το εκπαιδευτικό περιβάλλον, ώστε να κατανοήσουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο ότι αυτό που έχουν δεν είναι κάτι το “μεμπτό”, αλλά και ότι τα ίδια δεν ευθύνονται για αυτό. Ασφαλώς η δυσλεξία και δεν δύναται να θεραπευτεί, όμως με την κατάλληλη στήριξη τόσο από τους γονείς όσο και από τους εκπαιδευτικούς και συμμαθητές μαζί θα μπορέσουν να προσαρμοστούν πιο ομαλά στο σχολικό και μετέπειτα κοινωνικό πλαίσιο και οπωσδήποτε θα μάθουν να ζουν με αυτό. Συνεπώς δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τα παιδιά αυτά παρά την ιδιαιτερότητα τους σε καμία των περιπτώσεων δεν υστερούν νοητικά, είναι φυσιολογικά όπως όλα τα παιδιά και οφείλουν να αντιμετωπίζονται με αγάπη και στοργή από όλους μας!!!