Πώς να βοηθήσω το παιδί που αγχώνεται;
Οι περισσότεροι εκπαιδευτικοί έχουμε έρθει -τουλάχιστον μια φορά- σε επαφή και έχουμε κληθεί να διαχειριστούμε έναν αγχωμένο μαθητή και κατ’ επέκταση τους αγχωμένους γονείς του λόγω αυτής της κατάστασης.
Το άγχος ενός μαθητή, όταν έχει ξεφύγει από τα όρια του λεγόμενου δημιουργικού άγχους, μπορεί να προκαλέσει μια σειρά –σωματικών και ψυχολογικών- διαταραχών και να κάνει το παιδί δυσλειτουργικό. Το άγχος που αποτελεί μια πολυσύνθετη ψυχοσωματική κατάσταση και προκαλείται από διάφορες αιτίες, τοποθετεί τον μαθητή σε έναν «φαύλο κύκλο». Το άγχος επίδοσης, μιας επερχόμενης εξέτασης, δοκιμασίας κ.λπ. σταδιακά διογκώνεται, με αποτέλεσμα πολλές φορές την αποτυχημένη απόδοση του μαθητή (λόγω σύγχυσης, έλλειψης λογικής σκέψης, ψυχραιμίας, μη σωστής κατανομής του χρόνου κλπ), η οποία με τη σειρά της δημιουργεί νέο άγχος. Πώς μπορεί λοιπόν να βοηθηθεί ο μαθητής που συνοδεύεται από άγχος, όταν καλείται να διαχειριστεί μια αγχογόνο κατάσταση; Η απάντηση δεν είναι εύκολο να δοθεί, καθώς κάθε παιδί αποτελεί ξεχωριστή περίπτωση και οι λόγοι της αγχώδους συμπεριφοράς του ποικίλουν. Η εμπειρία όμως, με τέτοιες περιπτώσεις μαθητών μας οδηγεί σε συγκεκριμένες κατευθύνσεις.
Το πρώτο κλειδί στην αντιμετώπιση αυτής της κατάστασης βρίσκεται στα χέρια των γονέων. Οι γονείς είναι αυτοί οι οποίοι αρχικά, θα πρέπει να δημιουργήσουν ένα ήρεμο περιβάλλον στο σπίτι για το παιδί και κυρίως να μη δημιουργούν οι ίδιοι –έστω και άθελά τους- πρόσθετο άγχος στο παιδί. Καλό είναι οι γονείς να αποφεύγουν συμπεριφορές που δημιουργούν άγχος στο παιδί. Συγκεκριμένα, οι γονείς θα πρέπει να μην πιέζουν το παιδί, να θέτουν ρεαλιστικούς στόχους, να μην έχουν υπερβολικά υψηλές προσδοκίες από αυτό οι οποίες πιθανόν να το εγκλωβίσουν και βέβαια να μην συγκρίνουν το παιδί με τα αδέρφια του ή άλλα παιδιά. Μάλιστα, καθώς οι γονείς αποτελούν πρότυπο για το παιδί, καλό θα είναι να αναζητήσουν τα αίτια του άγχους του παιδιού τους, στη δική τους συμπεριφορά. Μήπως ο γονιός είναι υπερβολικά αγχώδης ο ίδιος, με αποτέλεσμα ασυναίσθητα να αγχώνει και το παιδί; Πολλές φορές και ένας υπερπροστατευτικός ή γεμάτος φοβίες γονιός μεγαλώνει αγχώδη παιδιά. Τέλος, οι γονείς θα πρέπει να συζητούν με το παιδί τους, να το αφήνουν να εκφράζει ό, τι το αγχώνει, να το ενθαρρύνουν σε κάθε του βήμα και να επικεντρώνονται στα θετικά του στοιχεία. Ένα παιδί που δέχεται συνεχώς κριτική και τονίζονται τα αρνητικά του και οι αποτυχίες του, είναι βέβαιο πως θα παγιώσει μια αγχώδη συμπεριφορά σε όλα τα επίπεδα.
Σε επόμενη φάση, αφού οι γονείς εντοπίσουν το πρόβλημα και κινητοποιηθούν για να το αντιμετωπίσουν, τη σκυτάλη παίρνει ο εκπαιδευτικός. Το σχολικό περιβάλλον, έτσι όπως έχει διαμορφωθεί, με τις πολλές δοκιμασίες και εξετάσεις, καθώς και την έμφαση στις βαθμολογίες, ενισχύει το ήδη υπάρχον άγχος ενός μαθητή. Ο εκπαιδευτικός οφείλει να σταθεί δίπλα στον αγχωμένο μαθητή και να του δώσει τον απαραίτητο χώρο και χρόνο. Η συνεχής πίεση, ο υπερβολικός φόρτος εργασίας για το σπίτι, οι συγκρίσεις, οι υπερβολικά υψηλές προσδοκίες ή η επίπληξη δεν θα βοηθήσουν τον μαθητή που υποφέρει από άγχος και δίνει έναν εσωτερικό αγώνα κάθε φορά που κρίνεται για την απόδοσή του. Η επιβράβευση κάθε φορά που ένας τέτοιος μαθητής υλοποιεί έναν μικρό στόχο θα τον τονώσει για τη συνέχιση της προσπάθειας διαχείρισης του άγχους του. Η αποφυγή των αγχογόνων καταστάσεων, όπως μιας εξέτασης ή ενός τεστ, δεν αποτελεί λύση. Η συνεχής όμως και ελεγχόμενη δοκιμασία του παιδιού, θα το βοηθήσει σταδιακά να κοντρολάρει το άγχος του. Μπορεί τις πρώτες φορές ο μαθητής να μην τα καταφέρει, αλλά μέσω συνεχούς εξάσκησης θα κατακτήσει στόχους. Μία συζήτηση επίσης, μεταξύ εκπαιδευτικού και μαθητή, έξω από τα πλαίσια του μαθήματος, μπορεί να φωτίσει τις αιτίες άγχους του μαθητή και να βοηθήσει τον εκπαιδευτικό στην εξεύρεση λύσεων.
Ας έχουμε πάντα στο μυαλό μας ότι στόχος μας είτε ως γονείς είτε ως εκπαιδευτικοί είναι να μεγαλώσουμε ευτυχισμένα και ολοκληρωμένα και όχι φοβισμένα και γεμάτα άγχη παιδιά. Αν το άγχος δεν αναγνωριστεί και αντιμετωπιστεί από μικρή ηλικία, θα ακολουθεί το άτομο σε όλη του τη ζωή.
της Μαρίας Πεσλή
Εκπαιδευτικός, MSc Εκπαιδευτική Διοίκηση
Κατηγορία: ΑΡΘΡΑ